Dieta bez laktozy

Czym jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy to nadwrażliwość pokarmowa, spowodowana zbyt niską aktywnością laktazy, na skutek czego cukier mleczny (laktoza) jest niedostatecznie trawiony. Wywołuje to objawy, jakimi są: biegunka, przelewanie w brzuchu, nadmierne wytwarzanie gazów jelitowych, wzdęcia, skurczowe bóle brzucha. 

Laktoza a laktaza

Laktoza to dwucukier, składający się z galaktozy i glukozy, który występuje w mleku. Laktaza natomiast to enzym, którego zadaniem jest trawienie laktozy. 

Typy nietolerancji laktozy

Nietolerancja laktozy dzieli się na trzy różne typy:

• Nietolerancja wrodzona, inaczej zwana alaktazją – ten typ nietolerancji występuje bardzo rzadko i jest uwarunkowany całkowitym brakiem zdolności wytwarzania enzymu – laktazy.
• Nietolerancja pierwotna, inaczej zwana hipolaktazją – nietolerancja dziedziczona jest genetycznie jako cecha recesywna. Charakteryzuje ją niedobór laktazy, jednak rzadko zdarza się, by nastąpił całkowity zanik jej wytwarzania. Ten typ nietolerancji najczęściej ujawnia się w okresie dojrzewania lub we wczesnym wieku dorosłym.
• Nietolerancja wtórna, inaczej nazywana nabytą – może mieć charakter okresowy lub utrwalony. Uzależnione jest to od konkretnego czynnika, który powoduje uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego. Nietolerancja wtórna przejściowa ma miejsce w przypadku stosowania środków niszczących naturalną mikroflorę jelit (np. antybiotyków). Natomiast forma utrwalona występuje przy przewlekłych stanach chorobowych jelitowo-żołądkowych (celiakia, mukowiscydoza, enteropatia cukrzycowa, lamblioza i inne).

Na czym polega dieta bez laktozy?

Nietolerancja laktozy jest schorzeniem, które znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, w związku z czym osoby nadwrażliwe na laktozę powinny przemodelować swoje dotychczasowe nawyki żywieniowe. 

Dieta bez laktozy to dieta eliminacyjna, zakładająca wykluczenie bądź ograniczenie mleka oraz produktów mlecznych, zawierających laktozę. Dieta ta jest formą leczenia nietolerancji laktozy. Z racji tego, iż nadwrażliwość na laktozę jest kwestią indywidualną, nie ma ona ściśle określonych wytycznych. 

Niedobory laktazy mogą być różne, w zależności od konkretnej osoby. W przypadku ludzi cierpiących na alaktazję, konieczna jest całkowita rezygnacja ze spożywania mleka oraz produktów mlecznych, gdyż nawet najmniejsza ilość laktozy może im poważnie zaszkodzić. Natomiast osoby z hipolaktazją nie są zobligowane do tak rygorystycznego podejścia. Możliwe jest spożywanie pewnych ilości produktów mlecznych, jednak wymaga to dokładnej obserwacji organizmu i ustalenia bezpiecznej dawki, która nie powoduje przykrych dolegliwości. Istnieje również możliwość wspomagania profilaktyki nietolerancji laktozy, stosując tabletki zawierające laktazę. Należy jednak pamiętać, iż konkretne zalecenia muszą być dostosowane do wieku chorego oraz stopnia nasilenia objawów.

Co można jeść będąc na diecie bez laktozy?

Dobrą wiadomością dla ludzi z nadwrażliwością na laktozę jest fakt, iż oferta produktów niezawierających cukru mlecznego stale się powiększa. Na rynku można znaleźć już nie tylko mleko bez laktozy, ale także i różnego rodzaju jogurty, kefiry, twarożki oraz serki. 

W produktach bez laktozy lub z ograniczoną jej zawartością, dwucukier mleczny nie jest usuwany, lecz ulega rozłożeniu na galaktozę i glukozę, za pomocą specjalnych enzymów. W związku z tym oferowane produkty nie różnią się zawartością substancji odżywczych od klasycznego nabiału, mogą jedynie wykazywać nieco słodszy smak. Zawartość białka, witamin oraz wapnia pozostaje niezmieniona. 

Będąc zmuszonym do rezygnacji z tradycyjnych produktów mlecznych, pochodzenia krowiego, koziego czy owczego, warto również pochylić się nad mlekami roślinnymi. Do przygotowania potraw różnego rodzaju (naleśników, płatków) z powodzeniem można stosować roślinne zamienniki klasycznego mleka:

• mleko migdałowe wykazuje bogactwo witaminy E oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych,
• mleko sojowe zawiera bardzo duże ilości dobrze przyswajalnego białka w porównaniu z innymi mlekami pochodzenia roślinnego, 
• mleko owsiane posiada w swoim składzie specjalny błonnik – beta-glukan, który wykazuje właściwości obniżające poziom cholesterolu we krwi,
• mleko ryżowe jest dobrym źródłem witamin z grupy B oraz składników mineralnych: manganu i selenu.

Chcąc zapewnić sobie odpowiednie ilości składników odżywczych znajdujących się przede wszystkim w produktach mlecznych, to jest: wapnia, witamin A oraz z grupy B, a także soli mineralnych: magnezu, cynku i potasu, należy spożywać soję oraz jej przetwory, fasolę, natkę pietruszki, jarmuż, szpinak, mak, sezam, słonecznik, migały i orzechy, kaszę gryczaną, a także twarde sery dojrzewające, wątróbkę, ryby oraz jaja. 

Poniżej przedstawiamy przepis na bezlaktozową owsiankę z borówkami (można również wykorzystać inne owoce, wedle uznania):

Składniki:

• 1 szklanka mleka ryżowego
• 100 g borówek
• 6 łyżek płatków owsianych
• 1 łyżka płatków migdałowych
• 1 łyżka wiórków kokosowych
• 1 łyżeczka maku niebieskiego
• 1½ szklanki wody

Sposób przygotowania:

Płatki owsiane zalać wrzącą wodą, przykryć i odstawić na kilka godzin (około 3 lub dłużej). Po tym czasie wodę odlać, a płatki zalać ciepłym/zimnym mlekiem ryżowym. Podawać z borówkami, płatkami migdałowymi, wiórkami kokosowymi oraz makiem. 

Zobacz przepis: Przepis na tartę z borówkami